بازیگری در سینما و تئاتر

شاید با خودتان بگوئید که این دیگر چه تیتر مهملی‌ست! بازی بازی‌ست! چه تفاوتی بین بازیگری در سینما و تئاتر وجود دارد!؟ شاید حق با شما باشد. بازیگری در جوهره خود یکی‌ست. امّا نمی‌توان تفاوت‌های این دو مدیوم را نادیده گرفت. آری! قبول که بازیگری در ذات خود یکتا‌ست، امّا باید توجه داشت که این دو مدیوم، با توجه به امکاناتی که خاصِ خود دارند، در قسمت‌هایی چنان متفاوتند که امکانات و محدودیت‌هایی در اختیار بازیگر قرار می‌دهند. ما در این مقاله با بررسی این ویژگی‌های خاص، به بررسی تفاوت بازیگری در سینما و تئاتر می‌پردازیم. همراه ما باشید.

تداوم

یکی از مهمترینِ این تفاوت‌ها تداوم است. در تئاتر بازیگر هنگام اجرا، از آغازِ پی‌رنگ شروع کرده و سمت پایان می‌رود.  البته کسانی که سابقه کار تئاتر را دارند می‌دانند که تمرین ممکن است به این صورت نباشد، امّا اجرا حتماً و حتماً این گونه است.

امّا در سینما این چنین نیست. پلان‌ها بر اساس تخته‌یِ برنامه‌ریز گرفته می‌شوند. این برنامه ریز که در سینمای ایران همان دستیار اول کارگردان است، به صرفه اقتصادی، عدم یا عدم حضور بازیگران در زمانی خاص، لوکیشن‌های واحد و… فکر می‌کند. پس عجیب نیست اگر فیلمی با گرفتن آخرین پلانِ داستانی شروع شود!

کات. ببخشید اشتباه کردم!

بدون شک اصلی‌ترین تفاوت این دو مدیوم، حضور یا عدم حضور مخاطب است. تفاوتی که خود باعث به وجود آمدن تفاوت‌های دیگر می‌شود. یکی دیگر از تفاوت‌های بازیگری در سینما و تئاتر زنده بودن یا نبودن آن است.

در سینما به دلیل ماهیت غیر زنده بودنش امکان اشتباه وجود دارد. حتا گاهی سکانس‌هایی هستند که تا بیست بار گرفته می‌شوند. در اجرای تئاتر فرصتی برای خطا وجود ندارد.

در تئاتر تماشاچی و بازیگران امکان ارتباط زنده و مستقیم با یکدیگر را دارند. در سینما این طور نیست.

از تفاوت‌های بازیگری در سینما و تئاتر زنده بودن یا نبودن آن است

زبانِ بدنِ بازیگر

در سینما، گاهی یک قطره اشکِ بازیگر تمام احساس او را بیان می‌کند. کارگردان می‌توان با یک کلوز آپ، پوزخند بازیگر را نمایش دهد؛ امّا در تئاتر این طور نیست. در هنگام بازیگریِ تئاتر، در مقابل تماشاگرانِ نشسته در سالن، شما نمی‌توانید تنها به یک قطره اشک بسنده کنید. به دلیل فاصله زیاد، احتمالاً کسی متوجه آن نخواهد شد.

پس بازیگر تئاتر ناچار است که از زبان بدن خود بیشتر استفاده کنید. در اصطلاح به این نوع بازی غلو شده یا اگزجره می‌گویند. این غلو به تمامیِ تماشاگران امکان رصد حالات بازیگر را می‌دهد.

برش (Cut)

از ویژگی‌های سینما که تئاتر فاقد آن است، می‌توان به پدیده کات اشاره کرد. تاثیر برش در بازیگریِ سینما یکی دیگر از تفاوت های سینما و تئاتر است.

این پدیده نقش مهمی در تکامل بازیگری سینما داشته است؛ به طوری که بسیاری از بازیگرانِ این مدیوم، بازی خوب خود را مدیونِ این ویژگی هستند. حال برش، به همان شکلی که در سینما است، در تئاتر شدنی نیست. در سینما می‌توان زوایا، فاصله دوربین تا سوژه، نوع عدسی و… را تغییر داد؛ امّا در تئاتر این ها بسته به مکان مخاطب ثابت است.

برش می‌تواند توجه ما را به نکته‌ای از بازیِ بازیگر جلب کند که اگر در صحنه حضور داشتیم، ابداً متوجه آن نمی‌شدیم.

در ضمن برش‌ها می‌توانند که حال و هوای بازی را تشدید کنند. برای مثال کات‌های سریع و پی در پی می‌تواند هیجان صحنه را بیشتر کند؛ امّا در تئاتر عمده بارِ صحنه بر دوش بازیگر است.

کارگردان در حال بازی گیری است.

شهرت

ما دوست دارانِ هنر بازیگری، پیش از هر چیز به خودِ بازی فکر می‌کنیم و مسائلی نظیر شهرت، ثروت و… را در اولویت دوم خود می‌گذاریم. هر قدر هم که از این شعار ها بدهیم، ما انسان ها ذاتاً شهرت و ثروت را دوست داریم. این واقعیتی‌ست غیر قابل انکار.

باید قبول کرد که سینما، به دلیل مخاطبین بیشتری که دارد، به بازیگر شانس دیده شدن بیشتری می‌دهد. تئاتر همیشه در یک سالن برگزار می‌شود و مخاطبین محدودی دارد، اما فیلم سینمایی در صدها سالن در سانس‌های زیادی پخش می‌شود.

بیان

آخرین تفاوتی که در این مقاله بدان خواهیم پرداخت، نوعِ بیانِ بازیگر است. همانطور که اشاره شد، به سبب دوربین و بومِ صدا مخاطب به بازیگرِ سینما نزدیکتر است تا بازیگرِ تئاتر. آن جا این ویژگی را در نوع بازی بررسی کردیم و حال نوبتِ صداست.

در سینما، بازیگر نیازی به تن صدای فریادگون ندارد؛ صد البته به غیر از شرایط خاصی که فیلم نامه ایجاب می‌کند. بوم پچ پچ‌های شما را نیز ضبط می‌کند.

در مقابل،بازیگر تئاتر با مخاطبین فاصله دارد. او ناچار است که بلند و فریادگون صحبت کند تا صدایش به ردیف آخر هم برسد. این امر مستلزم تقویت هر چه بیشتر حنجره و عضلات صداسازی است.

جمع بندی

ما در این مقاله به تفاوت بازیگری در سینما و تئاتر پرداختیم. گفتیم که این دو مدیوم، ذاتاً ویژگی‌هایی دارند خاص خود. این ویژگی ها، امکانات یا محدودیت‌هایی برای بازیگر به وجود می‌آورد. سپس به بررسی مهمترین تفاوت‌های بازیگری در سینما و تئاتر پرداختیم. امیدوارم که این مقاله برایتان مفید بوده باشد.